ÇOCUĞA SINIR KOYABİLMEK

 

Her çocuğun sağlıklı gelişimi için sınırlara ihtiyacı vardır. Çocuğa sınır koymanın yolu doğru disiplinden geçer.

Disiplin; ceza vermek, bağırmak, insani olmayan yolları kullanarak çocuğa bir işi yaptırmak değildir.

Disiplin, ailede uyulacak kurallar bütününün çocuğa aktarılmasıdır. Bunu yaparken çocukla doğru iletişim kurulmalı ve kendimizi insani yollarla ifade edebilmeliyiz.

Çocuğu disipline etmek için vakit ayırmak, emek vermek gerekir.

Örneğin; kahvaltı sofrasında, akşam yemeklerinde neler konuşuyoruz? Akşam yatarken ne yapıyoruz? Akşam yatmadan önce çocuğumuzla 10 dakika da olsa gün içinde olanları konuşmak, sakin, dingin bir şekilde sohbet edebilmek gerek.  

Disiplinin olmazsa olmaz iki öğesi aşılama* ve budama*dır.

Aşılama nasıl olur?  Onlara değerlerimizi anlatacağız, aşılayacağız. Örneğin; çevreyi rahatsız ettiğinde “amca kızar, teyze bizi buradan kovar” gibi sözler yanlıştır. Bu telkini duyan çocuk “diğer insanlar olmasa ben her istediğimi yapardım. Onlar yüzünden yapamıyorum.” Doğru olan davranış, çocuğun gözlerinin içine bakarak “yavrum insanlar şu an rahatsız oluyor, onları rahatsız etmeye hakkımız yok” demektir.

Her aile kendi içinde düşünmeli “bizim ailemizin değerleri nelerdir?” İsraf etmemek, hak yememek, haram lokma, güler yüzlü olmak, yalan söylememek gibi her ailenin kendine has değerleri vardır. Bunları aile içinde konuşabilmek gerekir. “illa anlatmaya gerek mi var, herkes üzerine düşeni yapsın, çocuk da okulda öğrenir ” diyerek kolaycılığı seçmemeliyiz.

Örneğin çocuk sürekli oyuncak istediğinde, “alamayız yavrum,  paramız yok, paramız biter” demek doğru değildir. Bunu duyan çocuk “para olsa her şey yapılır” gibi bir sonuca varır. Oysa bizim orada düşündüğümüz şey “çok oyuncağı var, gerekli değil, israf” tır. Bunu çocuğa aktarmamız lazım, ama ne zaman? Sular ısındığında değil, sakin bir zamanda, her şey yolundayken bu konuşma yapılabilir. Yani bir şeye sınır koyarken değerlerimiz üzerinden gitmeliyiz.

Çocuk talimat ister. Sadece yapma demek yetmez. Ona ne yapacağını da söylemek gerekir. Örneğin; su tabancası ile oynarken çevredeki insanları ıslatan çocuğa “yavrum bak buraya sık tabancanı” diyerek yol göstermek iyi gelir.

Budama: Ağacı budarız, dalları belli bir sınırı geçmesin isteriz. Bunu yaparken ağacın canı yanmaz. Çocuğa da bağırıp, çağırmadan, dövmeden insani yollarla sakin bir şekilde sınır koyabilmek gerekir.

Çocuk sınırları zorlamak isteyebilir bu çok normal. İşi “ben dedim oldu, bitti” ye getirmeyin. Bırakın çocuğu, ifade etsin kendini. Ağlıyorsa ağlasın, kızıyorsa kızsın. Hemen “saygısız” deyip lafı ağzına tıkamayın. Dinleyin, duygusunu anlamaya çalışın. Sular durulunca, sakin bir vakitte konu üzerinde tekrar konuşun.

Çocuk yetiştirmek; zaman işidir, enerji işidir, emek işidir.

Tuğba Kadiroğlu

Çocuk Gelişimcisi

*Psikolog Tülay Kök’ün ifadesidir.